Μία συνέντευξη της Μαριλένας Γκόνη
Η γνωστή αρχαία τραγωδία του Ευριπίδη “Μήδεια”, πρόκειται να παρουσιαστεί στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης, μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Αιμίλιου Χειλάκη και του Μανώλη Δούνια, το Σάββατο 06/08, στις 21:00. Η Αθηνά Μαξίμου, ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Αναστάσης Ροϊλός αναλαμβάνουν τους ρόλους του έργου, ενώ στο Χορό συναντάμε δύο κορυφαίες: τη Γιώτα Νέγκα και τη Μυρτώ Αλικάκη. Η παράσταση παρουσιάζεται στο πλαίσιο του 6ου Φεστιβάλ Δωδώνης.
Με αφορμή την παράσταση αυτή, ο Αιμίλιος Χειλάκης, μιλά για τα νοήματα του έργου αυτού που βρίσκουν, μάλλον δυστυχώς, ανταπόκριση τόσα χρόνια μετά, για την διαφορετική παρουσίαση του έργου, στηριζόμενοι στο πρότυπο της αρχαίας τραγωδίας που θέλει τρεις υποκριτές να υποδύονται όλα τα πρόσωπα του δράματος, αλλά και για το ρόλο των αρχαίων θεάτρων και την σημαντικότητα της ύπαρξής τους στην καθημερινή μας ζωή. Παρακάτω ακολουθεί η συνέντευξη.
Η συνέντευξη γίνεται με αφορμή την παράσταση “Μήδεια” του Ευρυπίδη που θα παρουσιαστεί και στις 29/08 στο Θέατρο Ε.Η.Μ. του Φρόντζου, αλλά και στις 06/08 στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης, που αποτελεί και έναν πολύ ιδιαίτερο χώρο.
Ναι, στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης έχω ξαναπαίξει πριν από ακριβώς 29 χρόνια! Και τώρα θα μπω πάλι σε αυτό το χώρο που έχω να μπω πάρα πολλά χρόνια και είμαι πάρα πολύ χαρούμενος, γιατί από ένα παιδί που ήταν η πρώτη του δουλειά μετά τη σχολή, βρίσκομαι να έχω σκηνοθετήσει τη “Μήδεια” του Ευρυπίδη και να παίζω τον Ιάσονα, μαζί με τους ακριβούς μου συνεργάτες, που είναι όλοι τους σπουδαίοι.
Για εσάς έχει και μία ιδιαίτερη συναισθηματική αξία να επιστρέψετε σε αυτό το χώρο.
Είναι φοβερό από εκεί που ήσουν 22 χρονών, στα 52 σου να μπαίνεις σε αυτό το χώρο έχοντας καταφέρει κάτι.
Θα βρεθείτε και σε ένα χώρο που η ενέργειά του, ειδικά για όσους έχουν βρεθεί επί σκηνής, είναι πολύ έντονη.
Είναι αυτά τα μνημεία που όταν τα επαναθέτουμε σε χρήση, αυτή τη χρήση που είχαν παλιά, είναι σα να συνεχίζεις κάτι πραγματικά πολύ ιερό. Δεν έχει να κάνει με την θρησκευτική, αλλά με την κοινωνική ιερότητα. Αυτά τα κτίσματα που φτιαχτήκαν κάποτε για να δοξάζουν τον άνθρωπο και τους θεούς, συνεχίζουν να έχουν τη χρησιμότητα με τα ίδια κείμενα. Δεν είναι σπουδαίο;
Να λέμε ότι η Δωδώνη, είναι από τα μεγάλα κληροδοτήματα που μας άφησε ο άνθρωπος 2500 χιλιάδες χρόνια πριν.
“Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα, δεν είμαστε νομοθέτες, αλλά μπορούμε να σας κάνουμε να προβληματιστείτε απέναντι στα μεγάλα κοινωνικά θέματα. Δεν θα σας δώσουμε τη λύση, τη λύση θα τη δώσετε εσείς. Εμείς απλά είμαστε αυτοί που εκκινούμε τη διαδικασία της σκέψης.”
Και εμάς είναι μεγάλη χαρά να το έχουμε τόσο κοντά μας αυτό το μνημείο και να μπορούμε να το απολαύσουμε σε όλο του το μεγαλείο. Και θα το απολαύσουμε ακόμα μία φορά με αφορμή την παράστασή σας, στην οποία σας βλέπουμε σε δύο ρόλους: και ως σκηνοθέτη, μαζί με τον Μανώλη Δούνια και την Αθηνά Μαξίμου, αλλά και ως έχων ρόλο επί σκηνής.
Ναι. Είναι αυτό που κάνουμε πάντα τα τελευταία χρόνια. Με τον Μανώλη σκηνοθετούμε, με την Αθηνά συν-παίζουμε. Είμαστε ένα ensemble πια που έχει δώσει δείγματα γραφής και δείγματα τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τα θεατρικά έργα. Τα αντιλαμβανόμαστε ως μία ανάγκη μας και όχι ως ένα ”πεδίον δόξης λαμπρό”. Έχουμε μεγάλη ανάγκη να τα ανεβάσουμε αυτά τα έργα γιατί μιλάνε για ζητήματα που μας απασχολούν. Εν προκειμένω, πως συμπεριφέρεται το κοινωνικό σύνολο στον ξένο, πόσο τον φοβάται, πόσο ο ξένος, που τυγχάνει να είναι και γυναίκα, είναι το πιο αδύναμο μέλος της κοινωνίας. Αυτό κοιτάμε, για αυτό έχουμε ανεβάσει τη “Μήδεια”, για να μιλήσουμε για όλα αυτά τα οποία μας βασανίζουν, για όλα αυτά που δεν έχουν πάψει να σας βασανίζουν, εσάς που είσαστε και γυναίκα, σε μία περίοδο που τα τελευταία 2-3 χρόνια, η σκληρή συνθήκη των εγκλεισμών και της απαγόρευσης πολλών πραγμάτων λόγω της συνθήκης της αρρώστιας, μας έχει οδηγήσει σε ακραίες πράξεις. Οι γυναικοκτονίες, που εγώ σέβομαι τον όρο και τον χρησιμοποιώ, όχι απλά έχουν αυξηθεί, υπάρχει έκρηξη του φαινομένου, γιατί είναι το αδύναμο μέλος η γυναίκα, γιατί είναι ο άνθρωπος που δεν καταλαβαίνουμε, είναι ο άνθρωπος που νομίζουμε ότι μας ανήκει, που ξαφνικά έχουμε δικαίωμα πάνω σε αυτόν τον άνθρωπο βάση χρησικτησίας γιατί είμαστε χρόνια μαζί του… Είναι φοβερό! Ένα 17χρονο κορίτσι πέθανε γιατί ένα 20χρονο αγόρι την σκότωσε, επειδή του ανήκε… Αυτό το παιδί, που δεν είναι ένας άνθρωπος 50 και 60 χρονών, είναι 20 χρονών και έχει μεγαλώσει με τα ίδια λάθος πρότυπα που είχανε και οι γονείς του, είχανε και οι παπούδες του… Όλα αυτά τα πρότυπα πρέπει να τα ξανακοιτάξουμε και να δούμε γιατί υπάρχουν και πρέπει να τα διορθώσουμε. Εμείς λοιπόν με αυτή τη παράσταση σας βάζουμε να σκεφτείτε. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα, δεν είμαστε νομοθέτες, δεν είμαστε οι άνθρωποι οι οποίοι μπορούν να ορίσουν την εξουσία, αλλά εμείς – και αυτή είναι η δικιά μας χαρά – μπορούμε να σας κάνουμε να προβληματιστείτε απέναντι στα μεγάλα κοινωνικά θέματα. Δεν θα σας δώσουμε τη λύση, τη λύση θα τη δώσετε εσείς. Εμείς απλά είμαστε αυτοί που εκκινούμε τη διαδικασία της σκέψης.
Το θέατρο και το αρχαίο αττικό δράμα, ήταν εργαλείο της Δημοκρατίας τους. Επαναφέραν στη μνήμη τα προβλήματα που έπρεπε να λύσουν και συνομιλούσαν για αυτά. Μας έχουν αφήσει αυτό το κληροδότημα και νομίζουμε εμείς το σπουδαίο είναι να παίξεις το ρόλο, ενώ το σπουδαίο είναι να παρουσιάσεις αυτό το έργο.
Για αυτό το λόγο υπάρχει και η τέχνη, σε όλες τις μορφές και τις εκφάνσεις της. Αυτός είναι ο ρόλος της. Όσον αφορά την ”Μήδεια”, από ότι έχουμε ακούσει για την παράσταση, τηρείτε λίγο περισσότερο το κομμάτι του προτύπου της αρχαίας τραγωδίας, δηλαδή συγκεκριμένοι υποκριτές πάνω στη σκηνή οι οποίοι αναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους.
Ακριβώς! Και ξέρετε γιατί το κάνουμε αυτό; Γιατί παλιά το θέατρο ήταν μία διαδικασία πάρα πολύ ιερή, ήταν οι αρχιερείς τους που έπαιζαν τους ρόλους. Ήταν οι προεξάρχοντες των ανθρώπων που ασχολούνταν με το ζήτημα της πόλης τους. Και για αυτό ήταν τρεις υποκριτές που έπαιζαν όλους τους ρόλους. Θα μου πεις, γιατί; Άλλους ηθοποιούς δεν είχε; Δεν ήταν ζήτημα υποκριτών, δεν ήταν ζήτημα ηθοποιών, ήταν ζήτημα ρυθμού και κατασκευής για να μιλήσουν οι άνθρωποι τότε για τα προβλήματα της πόλης τους. Το θέατρο – να θυμίσω – και το αρχαίο αττικό δράμα, ήταν εργαλείο της Δημοκρατίας τους. Επαναφέραν στη μνήμη τα προβλήματα που έπρεπε να λύσουν και συνομιλούσαν για αυτά. Μας έχουν αφήσει αυτό το κληροδότημα και νομίζουμε εμείς το σπουδαίο είναι να παίξεις το ρόλο, ενώ το σπουδαίο είναι να παρουσιάσεις αυτό το έργο.
Νομίζω θα είναι το διαφορετικό στοιχείο σε ένα κόσμο που βλέπουμε πολλές διασκευές πλέον ειδικά με τα αρχαία δράματα, να δούμε ένα θεατρικό έργο που να προσομοιάσει στο πως ήταν όντως κάποτε. Φυσικά, μέσα από τις διασκευές βγαίνουν και διαφορετικά στοιχεία που πιθανότατα να μην τα είχαμε αντιληφθεί πιο πριν, οπότε σίγουρα μας προσθέτουν παραπάνω πληροφορία.
Ακριβώς! Να σέβεστε τους ανθρώπους που έχουν κάποια άποψη και ακόμη και να μην συμφωνείτε με αυτή. Είναι ένα αποτέλεσμα πόθου και μόχθου και αυτό που λέμε διασκευές στο αρχαίο δράμα, είναι ανάγκη να συμβούν Το θέμα είναι πόσο το διασκευάζεις και όταν ξεπερνάς το όριο, η ιστορία παύει να είναι πιο σημαντική, γιατί το σημαντικό γίνεσαι εσύ. Όχι, δεν είμαστε εμείς πιο σημαντικοί από τις ιστορίες, γιατί ούτε εμείς ούτε η φήμη μας θα επιζήσει τα επόμενα 2500 χιλιάδες χρόνια! Εμείς απλά θα είμαστε αυτοί που κρατάμε σε μία συνέχεια την παραστασιμότητα αυτών των τεράστιων κειμένων, για να συνεχίσετε να τα διαβάζετε και να τα βλέπετε.
Όσον αφορά τη μουσική, θα υπάρχει ζωντανή μουσική στη παράσταση;
Ναι, υπάρχει ο Δημήτρης Καμαρωτός, ο οποίος είναι ο συνθέτης της μουσικής, είναι επί σκηνής, σα μέρος του χορού, ο οποίος παίζει είτε ζωντανά είτε προηχογραφημένη μουσική. Ο ρυθμός της παράστασης ανήκει στα χέρια του Δημήτρη του Καμαρωτού.
Λίγο πριν κλείσουμε, να αναφερθούμε και στην ομάδα των ηθοποιών που απαρτίζουν την παράσταση. Υπάρχουν οι άνθρωποι που έχετε συνεργαστεί για πολύ καιρό και τους γνωρίζετε, όπως και οι νέες προσθήκες οι οποίες πρέπει να έχουν φέρει μία πολύ θετική ενέργεια μιας και μπορείτε και συνεχίζετε ακάθεκτοι, αφού η παράσταση έχει καιρό που ξεκίνησε.
Ενώ έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό είμαστε ακόμα στις πρώτες παραστάσεις, αλλά να πω ότι τα νέα παιδιά που έχουμε στην παράσταση με κάνουν και ηρεμώ γιατί το θέατρο θα έχει μέλλον τουλάχιστον στην αναζήτηση, μέλλον στο πως απασχολούν τα πράγματα τους ανθρώπους και όχι απλά το πως απασχολεί τον άνθρωπο το πόσο καλός θα είναι. Τα σπουδαία παιδιά που έχουμε στο χορό, τα οποία επίσης θεωρώ ότι αν είχα να τους ανταγωνιστώ εγώ στην ηλικία τους, θα ήμουν άνεργος, πραγματικά, δεν πρόκειται να έβρισκα δουλειά από αυτούς, ευτυχώς τους έχω στις παραστάσεις μου. Να πούμε για την Αθηνά Μαξίμου, η οποία παίζει τη Μήδεια, η οποία κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι μία από τις καλύτερες ηθοποιούς που έχουμε στην Ελλάδα. Απλά τυχαίνει να είναι πέρα από συνεργάτης μου πάρα πολλά χρόνια και σύζυγός μου. Είναι ο Αναστάσης Ροϊλός, αυτό το υπέροχο παιδί, η υπέροχη νέα δύναμη που έχουμε στο ελληνικό θέατρο, έχουμε μέλλον και έχουμε και ελπίδα. Είναι η Μυρτώ Αλικάκη, γνωστή και μη εξαιρετέα και η άλλη γνωστή και μη εξαιρετέα Γιώτα Νέγκα. Μαζί ταξιδεύουμε για να σας πούμε μία από τις πιο σημαντικές ιστορίες που πρέπει να ακούσετε. Σας περιμένουμε στη Δωδώνη και στο τέλος του μηνός στο Φρόντζο, να μας συντροφεύσετε σε αυτό που εμείς θεωρούμε ότι έχουμε ετοιμάσει για εσάς και όχι για εμάς.
