Η λέξη «ειδικό», μπαίνει πάντα πρώτη όταν αναφερόμαστε σε αυτό που δεν είναι τυπικό. Πόσοι άραγε καταλαβαίνουν τι είναι αυτό το «ειδικό», που μπαίνει μπροστά, από τα σχολεία, τη μέθοδο, τους ανθρώπους; Πόσοι γνωρίζουν γιατί είναι ειδικό; Πόσοι γνωρίζουν τι υλικοτεχνική υποδομή χρειάζεται και τι ανθρώπινο δυναμικό, για κάτι «ειδικό»;
Για να κάνουμε μια προσπάθεια λοιπόν, να δούμε τι είναι αυτό το ειδικό. Άτομο με ειδικές ανάγκες είναι αυτό που έχει ανάγκες εξειδικευμένες για να λειτουργήσει. Ειδικό σχολείο είναι αυτό που δεν είναι γενικό. Ειδική αγωγή είναι αυτή που δεν είναι γενική.
Και ποιοι βρίσκονται μέσα στα ειδικά σχολεία; Μαθητές που χρειάζονται εξειδικευμένη (ειδική) παρέμβαση για να μάθουν. Να μάθουν δηλαδή, με άλλο τρόπο αυτά που χρειάζονται για να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν στην σημερινή κοινωνία. Και ποιοι είναι αυτοί που τους διδάσκουν; Είναι ειδικοί δάσκαλοι και ειδικοί εκπαιδευτές που γνωρίζουν αυτόν τον άλλον τρόπο. Άρα, θα έλεγε κάποιος ότι τα πράγματα είναι απλά! Είναι;
Οι κατηγορίες των μαθητών στα ειδικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι: αυτισμός, νοητική καθυστέρηση, κινητικές δυσκολίες, κωφοί, τυφλοί, τυφλοκωφοί, σύνδρομα κάθε είδους, σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς, ψυχικές διαταραχές κ.α. Κάθε ένας μαθητής είναι μοναδικός. Κάθε μαθητής των ειδικών σχολείων είναι «ειδικά» μοναδικός, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ιδιαίτερη προσέγγιση.
Για κάθε έναν μαθητή χρειάζεται διαφορετικός (ειδικός) τρόπος παρέμβασης. Κάθε μια οικογένεια ειδικών μαθητών καθημερινά πάσχει και αντιμετωπίζει περισσότερες δυσκολίες, κοινωνικές οικονομικές κ.α. Δηλαδή υπάρχουν πολλά προβλήματα σε ένα ειδικό σχολείο; Σε όλα τα σχολεία σήμερα υπάρχουν προβλήματα, όμως στο ειδικό είναι περισσότερα και πιο δύσκολα γιατί είναι ειδικά προβλήματα. Δηλαδή;
Οι μαθητές των ειδικών είναι μαθητές όπως είπαμε, με διαταραχές (σύμφωνα με την επιστημονική ορολογία). Οι διαταραχές είναι διαφορετικές για κάθε άτομο. Υπάρχουν μαθητές όμως που η διαταραχή τους είναι ιδιαίτερα έντονη και ο τρόπος που εκφράζονται είναι πολύ ορμητικός, μέχρι κι επικίνδυνος για τους ίδιους, τους άλλους μαθητές και το προσωπικό. Γιατί γίνεται αυτό; Γιατί η διαταραχή τους είναι τέτοια που εσωτερικά αισθάνονται μεγάλη ένταση και κάποιες στιγμές την εκδηλώνουν το ίδιο έντονα!
Και αν βρίσκεσαι κοντά τους αυτή τη στιγμή; « Σε παίρνει μπόρα» όπως λένε! Μα καλά δεν μπορείς να το αντιμετωπίσεις «ειδικά» αφού ξέρεις τον ειδικό τρόπο; Δεν είναι πάντα εφικτό να το αντιμετωπίσεις, γιατί εξαρτάται από το βαθμό, την ένταση, την σωματική διάπλαση του παιδιού και την δική σου. Εδώ απλά γνωρίζεις, ότι θα συμβούν αυτές οι στιγμές και θα τις υποστείς.
Και τι χρειάζεσαι δηλαδή για να μην έχεις κίνδυνο μέσα στο ειδικό σχολείο; Ένα ειδικό σχολείο πάντα έχει κινδύνους, γιατί είναι έτσι οι διαταραχές των μαθητών του. Οι κίνδυνοι αυτοί θα αυξάνονται ανάλογα με το πόσα παιδιά έχουν σε μεγάλο βαθμό διαταραχές. Κάθε μέρα ζεις με τον κίνδυνο γιατί κάθε μέρα και κάποιο παιδί αισθάνεται ένταση εσωτερικά την οποία θα εξωτερικεύσει. Αυτή είναι η καθημερινότητα.
Δηλαδή δεν υπάρχουν καλές στιγμές; Φυσικά και υπάρχουν και είναι οι περισσότερες. Είναι πολλές οι στιγμές που βλέπεις το χαμόγελό τους και αισθάνεσαι ότι έχεις κάνει θαύματα, πολλές οι στιγμές που τα έχεις πάρει στα χέρια σου άπλαστα και τα βλέπεις να έχουν καταφέρει να διαβάζουν, να λειτουργούν αυτόνομα και τότε, πόσο υπερήφανος νοιώθεις!
Σε αυτές τις στιγμές έχεις όλο τον κόσμο μαζί σου! Στις άλλες τις δύσκολες της έντασης; Εκεί φίλε μου είσαι μόνος σου. Είσαι μόνος σου, όπως είναι και ο γονιός μόνος του! Δεν σε βοηθά κανένας απ’ έξω και δεν σε καταλαβαίνει κανείς γιατί δεν ξέρει! Σχεδόν πάντα λείπουν τα εργαλεία που χρειάζεσαι για να εκπαιδεύσεις. Το ειδικό σχολείο δεν έχει ανάγκη τόσο από βιβλία, όπως το γενικό, αλλά «ειδικά» εργαλεία κατάλληλα για τις διαταραχές των μαθητών του.
Δυστυχώς αυτά είναι ακριβά και το κράτος λέει ότι δεν έχει να δώσει! Και εσύ τώρα παλεύεις να εκπαιδεύσεις τους μαθητές σου πώς να εξωτερικεύουν ομαλά την ένταση τους, με αυτά που έχεις, και που δεν είναι πάντα κατάλληλα. Και θες και μια συμβουλή ενός ψυχίατρου, αλλά δεν μπορείς να έχεις, γιατί π.χ. το υπουργείο σου είπε ότι δεν απαιτείται και τον έβγαλε από τα ΚΕΔΑΣΥ.
Εσύ όμως πάλι τα καταφέρνεις με ότι έχεις, γιατί αυτοί είναι οι μαθητές σου και σε έχουν ανάγκη για να σταθούν. Και εσύ παλεύεις μαζί τους να επιβιώσεις μέσα σε αυτό τον «ειδικό» κόσμο. Οι μαθητές σου όμως ξέρουν πόσα κάνεις γι’ αυτούς και ότι ποτέ δεν θα σταματήσεις να τους φροντίζεις γιατί εσύ ξέρεις πως νιώθουν. Ποιοι άλλοι άραγε ξέρουν; Προβληματισμοί και σκέψεις…
Κυριάκος Τσόδουλος
Εκπαιδευτικός εργαζόμενος σε Μονάδα ΕΑΕ της ΠΕ Θεσπρωτίας
