Με καταλύτη την πανδημία εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή στις σχέσεις κράτους – πολίτη, με στόχο το κράτος να αποκτήσει ενιαίο πρόσωπο απέναντι στους πολίτες και τις επιχειρήσεις και οι υπηρεσίες του να μπορούν να παρέχονται από απόσταση, με ασφάλεια και χωρίς περιττή γραφειοκρατία.
Στην βιβλιογραφία ως σχεδιασμός υπηρεσιών περιγράφεται η δραστηριότητα σχεδιασμού και διευθέτησης ανθρώπων, υποδομών, επικοινωνίας και υλικών στοιχείων μιας υπηρεσίας προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητά της και η αλληλεπίδραση μεταξύ του παρόχου της (κράτος), και των χρηστών της (πολίτες).
Στην χώρα μας όμως, κατά κανόνα, μετατρέπουμε διαδικασίες και συστήματα που εμπεριέχουν ήδη στρεβλώσεις, ξεπερασμένες πρακτικές, και δυσλειτουργίες σε ηλεκτρονική μορφή. Άρα, στην πραγματικότητα δεν σχεδιάζουμε από την αρχή τις διαδικασίες ή/και δεν παρεμβαίνουμε στα προβληματικά τους σημεία, αλλά προσαρμόζουμε τις υφιστάμενες με τις στρεβλώσεις τους σε ηλεκτρονική μορφή.
Μια τέτοια μετατροπή ξεκίνησε ήδη να εφαρμόζεται στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας μας και συγκεκριμένα στην αγορά εργασίας και τις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων, εργοδοτών και εποπτεύουσας αρχής (Υπουργείο Εργασίας, Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασιακών σχέσεων.)
Η αρχή είχε προηγηθεί με το άρθρο 26 του Ν.3996/2011 όπου υπήρχε η πρόβλεψη περί θεσμοθέτησης κάρτας εργασίας, όμως δεν εκδόθηκε ποτέ η προβλεπόμενη Υπουργική απόφαση για τον τρόπο λειτουργίας της, αφού δεν υπήρχε πληροφοριακό σύστημα σε λειτουργία για να υποδεχθεί τα δεδομένα. Το Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2013.
Η Πολιτεία επανήλθε στο θέμα το 2021 και με τον Ν.4808/2021 για την Προστασία της Εργασίας, προέβλεψε πως όλες οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να διαθέτουν και να λειτουργούν ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων τους άμεσα συνδεδεμένο και διαλειτουργικό, σε πραγματικό χρόνο, με το Π.Σ. Εργάνη ΙΙ. Ο προγραμματισμός της εργασίας και οι πληροφορίες για τις πραγματικές ώρες έναρξης – λήξης της εργασίας θα εισάγονται ψηφιακά πλέον στο Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη II.
Για να καταστεί λειτουργικό το Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη II σε πρώτη φάση θα πρέπει να προστεθούν τα βασικά στοιχεία των εργοδοτών και των εργαζομένων καθώς και οι συμφωνηθέντες εκατέρωθεν όροι της μεταξύ τους σχέσης εργασίας όπως αυτοί προβλέπονται από την εργατική νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις, διαιτητικές αποφάσεις κλπ.
Πρακτικά, πρόκειται για μια διαδικασία εμπλουτισμού του Πληροφοριακού Σύστηματος ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ με στοιχεία που υπάρχουν ήδη σε μεγάλο βαθμό. Όμως όπως φαίνεται, το Υπουργείο Εργασίας αδυνατεί να μεταφέρει τα δεδομένα από το ένα σύστημα στο άλλο (από το ΕΡΓΑΝΗ Ι στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ) και ύστερα να ζητήσει την επιβεβαίωση ή την επιδιόρθωση τους από τις επιχειρήσεις για την επίτευξη του βέλτιστου λειτουργικού αποτελέσματος. Αντ’ αυτού προτίμησε με την έκδοση υπουργικής απόφασης (49758/26-05-2022), να υποχρεώσει όλες τις επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό να προβούν σε διαδικασία απογραφής του συνόλου των εργαζομένων μισθωτής εξαρτημένης εργασίας. Αρχικά οριζόταν το χρονικό διάστημα δύο (2) μηνών (1η Οκτωβρίου 2022 έως και 30η Νοεμβρίου 2022), το οποίο όμως με μια ανακοίνωση του Υπ. Εργασίας στις 23/09/2022 μειώθηκε σε έναν (1) μήνα με διάρκεια από την 1η Νοεμβρίου μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2022. (Ήδη παρατάθηκε έως τις 20 Δεκεμβρίου 2022). Το οικονομικό και χρονικό κόστος, ανάμεσα στα άλλα, της απογραφής δεν απασχόλησε κανέναν υπεύθυνο.
Ακόμη, για την ίδια απογραφική διαδικασία δεν πραγματοποιήθηκε καμία ενέργεια ενημέρωσης των υπόχρεων σε απογραφή (επιχειρήσεις – εργοδότες), αλλά ούτε και των συνεργατών τους (Λογιστές – Φοροτεχνικοί). Μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία απολύτως ημερίδα ή σεμινάριο. Μόλις τρεις (3) ημέρες πριν την λήξη της σχετικής προθεσμίας το Υπουργείο με σχετική ανακοίνωσή του ενημέρωσε τους εμπλεκόμενους ότι θα παράσχει αμέριστη βοήθεια μέσω των επιχειρησιακών στελεχών του στην αγορά!
Aπό την υποχρέωση της απογραφικής Διαδικασίας στο Π.Σ. Εργάνη ΙΙ εξαιρούνται, οι φορείς του Δημοσίου και τα Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ., εν γένει, που απασχολούν υπάλληλους Ι.Δ.Α.Χ. ή Ι.Δ.Ο.Χ., εφόσον ισχύουν για αυτούς οι ρυθμίσεις του Ενιαίου Μισθολογίου (Ν.4354/2015, όπως ισχύει). Πρόκειται για μια πρόβλεψη που καταδεικνύει τουλάχιστον προχειρότητα αφού για παράδειγμα εξαιρεί συμβασιούχους των φορέων του Δημοσίου (π.χ. δημοσιογράφους) που δεν ανήκουν μεν στο ενιαίο μισθολόγιο αλλά αμείβονται με αυτόν τον τρόπο υπολογισμού της μισθοδοσίας σύμφωνα με υπουργική απόφαση.
Είναι περιττό μετά από όλα τα προαναφερθέντα να προσθέσουμε ότι απαιτούνται από το αρμόδιο Υπουργείο σειρές διευκρινιστικών εγκυκλίων και απαντήσεων στα χιλιάδες ερωτηματικά που δημιουργούνται κατά την συμπλήρωση των ηλεκτρονικών απογραφικών δελτίων.
Όμως η ιστορία δεν σταματά εδώ, είναι ευνόητο ότι σε ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θα μπορούσαν άμεσα να ανταποκριθούν όλοι οι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας καθότι κάθε κλάδος έχει τις δικές του ιδιαιτερότητές. Για το σκοπό αυτό προβλέφθηκε η εφαρμογή του σε φάσεις. Μετά την ολοκλήρωση της απογραφής, και την ψηφιοποίηση του συμβατικού ωραρίου εργασίας για κάθε εργαζόμενο, θα έρθει η στιγμή της ενεργοποίησης των Στοιχείων της Ψηφιακής κάρτας εργασίας και η Δήλωση πραγματικής έναρξης και λήξης απασχόλησης εργαζομένου/ων.
Με την Ψηφιακή Κάρτα θα καταγράφεται για πρώτη φορά ο πραγματικός χρόνος εργασίας. Τα στοιχεία της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας θα είναι άμεσα διαθέσιμα στους εργοδότες σε ψηφιακή μορφή ημερολογίου (Ημερολόγιο Πραγματικής Απασχόλησης).
Το ψηφιακό ημερολόγιο θα είναι άμεσα διαθέσιμο και στον εργαζόμενο μέσα από την εφαρμογή myErgani mobile app, καθώς και μέσα από το myErgani web portal για την ενημέρωση των εργαζόμενων (https://myErgani.gov.gr). Οι εργαζόμενοι θα μπορούν να δηλώνουν την προσέλευση και αποχώρηση τους από την εργασία και μέσω app εφαρμογής «σκανάροντας» την Κάρτα Εργασίας τους που θα απεικονίζεται στο κινητό τηλέφωνο σε μορφή QR code και η πληροφορία αυτή θα διαβιβάζεται αυτόματα στο σύστημα Εργάνη II.
Τα στοιχεία του συστήματος μέτρησης του χρόνου εργασίας κάθε επιχείρησης τηρούνται υποχρεωτικά για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δέκα (10) ετών και κάθε εργαζόμενος έχει πρόσβαση στα τηρούμενα στοιχεία του συστήματος που τον αφορούν.
Σε αυτό το σημείο καταγράφεται μια αναντιστοιχία δια μέσω της οποίας εγκυμονεί ο πρώτος κίνδυνος επιβολής εξοντωτικών ποινών για τους εργοδότες και ταυτόχρονα μια ακόμη οικονομική και διοικητική επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις. Τα αντίστοιχα στοιχεία στο Π.Σ. Εργάνη ΙΙ τηρούνται για χρονικό διάστημα μόνο έξι (6) μηνών. Αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης με δική του ευθύνη και δαπάνη θα πρέπει να αποθηκεύει έναν τεράστιο όγκο ψηφιακών δεδομένων. Η ποινή που προβλέπεται είναι 4.000 € ανά εργαζόμενο.
Ωστόσο η οικονομική, οργανωτική και διοικητική επιβάρυνση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεν ανακόπτεται. Από την ημερομηνία υποχρεωτικής ενεργοποίησης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας οι εργοδότες υποχρεούνται να τηρούν σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων τους, όπου γίνεται άμεση καταγραφή της πραγματικής έναρξης και λήξης της απασχόλησης των εργαζομένων τους. Για τον σκοπό αυτό θα μπορούν να αξιοποιούν ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ, μέχρι την εγκατάσταση δικού τους συστήματος μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων τους, λογισμικό που τους παρέχεται από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Το σύστημα αυτό θα πρέπει να διαβιβάζει αυτοματοποιημένα και σε πραγματικό χρόνο (εντός 15 λεπτών) τις εγγραφές για την έναρξη και λήξη της απασχόλησης των εργαζομένων στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.
Ακόμη θα πρέπει να υποβάλλουν δήλωση των χορηγούμενων αδειών προς τους εργαζομένους απογραφικά, εντός του πρώτου δεκαημέρου του μήνα που ακολουθεί το μήνα χορήγησής τους.
Κατά την υποβολή των αδειών, θα δηλώνονται τα στοιχεία του εργοδότη, τα στοιχεία των εργαζόμενων οι ημερομηνίες και ημέρες αδείας εντός του διαστήματος, ο τύπος της άδειας (Η εργατική νομοθεσία προβλέπει, και ορθά, δεκάδες τύπους αδειών όπως κανονική, αναρρωτική, γονική, γάμου, εκλογική, κ.λ.π.) και τέλος οι ώρες έναρξης και λήξης για την περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος ζητήσει κάποιες ώρες άδεια για να διευθετήσει κάποιο προσωπικό ή οικογενειακό του ζήτημα. Να θυμίσουμε εδώ ότι ήδη κάθε χρόνο όλες οι επιχειρήσεις υποβάλλουν το έντυπο Ε11 στο Π.Σ. Εργάνη για τις ετήσιες άδειες και το επίδομα αδείας των εργαζομένων τους.
Τέλος σε περίπτωση που επέλθει γεγονός ανωτέρας βίας ή αντικειμενικής αδυναμίας που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του εργοδότη, το οποίο εμποδίζει τη λειτουργία του συστήματος μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων ή τη διαβίβαση των στοιχείων του συστήματος αυτού στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, ο εργοδότης υποχρεούται να ειδοποιήσει αμέσως, με κάθε πρόσφορο τρόπο, την οικεία Επιθεώρηση Εργασίας. Την ίδια υποχρέωση έχει ο εργοδότης και αμέσως μόλις λήξει η κατάσταση ανωτέρας βίας ή αντικειμενικής αδυναμίας που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του εργοδότη.
Όπως είναι ήδη γνωστό σε όλους τους χρήστες του Πληροφοριακού Σύστηματος Εργάνη, λόγω τακτικής συντήρησης το σύστημα (https://eservices.yeka.gr) δεν παρέχει τις υπηρεσίες του κάθε Τετάρτη από 16:00 έως 21:00. Αυτό σημαίνει πως κάθε Τετάρτη για τους εργαζόμενους που ξεκινούν ή σταματούν την εργασία τους εκείνες τις ώρες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενημερώνουν το Π.Σ. Εργάνη ΙΙ με μια ακόμη «ηλεκτρονική» δήλωση για την συντήρηση που το ίδιο το υπουργείο αποφάσισε και πραγματοποιεί!
Η προσθήκη επιπλέον δηλωτικών υποχρεώσεων και η αναζήτηση δεδομένων με τυπολατρική ακρίβεια από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν και την πλειονότητα στην Ελληνική οικονομία, θα απαιτήσει την παρέμβαση εξειδικευμένων συνεργατών για την αποφυγή καταλογισμού παραβάσεων που αφορούν την λανθασμένη ή ελλιπή ή εκπρόθεσμη ενημέρωση αυτού του συστήματος.
Το κόστος αγοράς και συντήρησης ενός νέου λογισμικού αποθήκευσης και διεκπεραίωσης των νέων δηλωτικών υποχρεώσεων, αλλά και η απουσία οργανωμένων τμημάτων διαχείρισης προσωπικού θα επιβαρύνει την λειτουργία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ενώ ήδη διανύουμε μια περίοδο ισχυρών οικονομικών αναταράξεων λόγω του πολέμου, και των πληθωριστικών ρευμάτων που ακολούθησαν μετά την ύφεση της πανδημίας. Ενώ παράλληλα η ενεργειακή κρίση απειλεί την ήδη χαμηλή ανταγωνιστικότητα τους αφού η ενέργεια στη χώρα μας είναι πιο ακριβή από ότι στις χώρες που μας ανταγωνίζονται.
Εν κατακλείδι, ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν θα πρέπει να είναι μόνο όχημα για να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο το κράτος εξυπηρετεί πολίτες και επιχειρήσεις. Θα πρέπει ταυτόχρονα να τους απαλλάσσει από περιττές γραφειοκρατικές διαδικασίες, να μην μεταφέρει ή επιβάλλει πρόσθετα κόστη και τελικά να αποδεικνύει ότι κάθε διαδικασία που αντικαθιστά γίνεται αποτελεσματικότερη και για τους διοικούμενους αλλά και για τους διοικούντες.
*O Γιώργος Χουσμεκερίδης είναι Οικονομολόγος ΜΒΑ, Λογιστής Α΄ Τάξης
ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
www.oreco.gr
